پروتئین ذرت
پروتئین استحصالی ذرت یا DDGS (Dried Distillers Grains with Solubles)، یکی از محصولات جانبی ارزشمند و پرکاربرد صنعت تولید الکل از ذرت است که بهویژه در صنعت خوراک دام و طیور جایگاه مهمی دارد. این ماده در طی فرآیند تخمیر صنعتی بهدست میآید؛ زمانی که نشاسته موجود در دانههای ذرت به منظور تولید الکل تخمیر میشود، اجزای غیرقندی و غیرتخمیری دانهها به صورت مادهای غنی باقی میمانند. پس از فرآوری و خشکسازی، این محصول به شکل پودری یا گرانولی عرضه میشود که به آن DDGS گفته میشود.
DDGS از نظر تغذیهای بسیار ارزشمند است و ترکیبی متعادل از پروتئین، چربی، فیبر خام و انواع ویتامینها و مواد معدنی را در خود جای داده است. این ترکیب مغذی باعث میشود تا این ماده به عنوان جایگزین مناسبی برای بخشی از منابع سنتی خوراکی مانند جو، سبوس گندم، کنجاله سویا و ذرت در جیره غذایی دامها مورد استفاده قرار گیرد.
از ویژگیهای مهم DDGS میتوان به قابلیت هضم بالا، انرژی متابولیکی مناسب و فراهمی مطلوب اسیدهای آمینه اشاره کرد، که آن را به گزینهای کارآمد در جیره گاوهای شیری، گاوهای پرواری، طیور گوشتی و حتی در برخی فرمولهای خوراک آبزیان تبدیل کرده است.
همچنین فرآیند خشک کردن این محصول در پاکدان البرز باعث افزایش ماندگاری، سهولت در نگهداری و کاهش هزینههای حملونقل میشود.

- آنالیز محصول
- موارد استفاده
- شیوه استفاده
پروتئین : 22 درصد
انرژی قابل متابولیسم: 2900 کیلوکالری
ماده خشک :90درصد
- منبع انرژی و پروتئین و چربی متعادل برای نشخوارکنندگان، طیور و آبزیان
گاو شیری پر تولید: تا 30 درصد کنسانتره
گاو شیری متوسط: تا 35درصد کنسانتره
گاو پرواری: تا 40درصد کنسانتره
گوسفند و بز: تا 25 درصد کنسانتره
طیور: تا 15 درصد خوراک
شترمرغ: تا 20 درصد خوراک
آبزیان: تا 10 درصد خوراک
محصولی برتر از جو، دانه ذرت و سبوس گندم
در این مقاله به صورت تحلیلی و با استفاده از دادههای کمی، مقایسهای بین DDGS و سه ماده خوراکی رایج دیگر یعنی ذرت کامل، جو و سبوس گندم ارائه میدهیم.
1. ترکیب مواد مغذی (بدون نشاسته)
DDGS پس از حذف نشاسته از ذرت، تبدیل به مادهای میشود که نسبت بالاتری از پروتئین، چربی و سایر ترکیبات دارد. در نمودار زیر ترکیب درصدی چهار عنصر کلیدی در تغذیه دام (پروتئین، فیبر، چربی و کربوهیدراتهای غیرنشاستهای) بین چهار ماده مقایسه شده است:

توضیح نمودار:
پروتئین: DDGS با ۲۳٪ پروتئین، بالاتر از جو (۱۱٪)، سبوس (۱۲٪) و ذرت (۸٪) قرار دارد.
چربی: میزان چربی DDGS حدود ۱۰٪ است که در مقایسه با چربی پایین سایر گزینهها (۲ تا ۴٪) مزیت مهمی برای انرژی و رشد سریع دام دارد.
فیبر: فیبر در سبوس بالاترین (۴۳٪) و در DDGS حدود ۱۲٪ است؛ در حالی که در ذرت و جو پایینتر است.
کربوهیدراتهای غیرنشاستهای نیز در DDGS سهم قابل توجهی دارند و به گوارش دام کمک میکنند.
2- تحلیل اقتصادی بر اساس هزینه هر واحد ماده مغذی (با فرض قیمت یکسان)
در این بخش، هزینه نسبی تأمین هر واحد از سه عنصر کلیدی یعنی پروتئین، چربی و انرژی قابل متابولیسم (ME) بررسی شده است. با توجه به قیمت های بازار فرض میشود که قیمت هر چهار ماده یکسان است. به طور مثال قیمت هرکدام ۱۰,۰۰۰ تومان در هر کیلوگرم باشد.

توضیح نمودار:
پروتئین: DDGS کمترین هزینه تأمین پروتئین را دارد (حدود ۴۳۵ تومان برای هر درصد پروتئین)، در حالی که این عدد در ذرت بیش از ۱۲۵۰ تومان است.
چربی: چربی در DDGS نیز با ۱۰۰۰ تومان بسیار ارزانتر از سبوس (۲۵۰۰) و جو (۵۰۰۰) تمام میشود.
انرژی قابل متابولیسم: ذرت بالاترین بازده انرژی را دارد اما DDGS با فاصله کم و قیمتی مشابه، رقیب قدرتمندی محسوب میشود.
این مقایسه نشان میدهد که DDGS نه تنها از نظر تغذیهای بلکه از نظر اقتصادی نیز مقرونبهصرفه است.
خواهد کرد.
3. شاخص ارزش خرید (Purchase Value Score)
برای درک بهتر از بازده اقتصادی مواد خوراکی، شاخصی تعریف شده که حاصل ضرب درصد پروتئین × انرژی قابل متابولیسم است، تقسیم بر قیمت هر کیلوگرم. این شاخص ترکیبی از کیفیت تغذیهای و هزینه را در نظر میگیرد.

توضیح نمودار:
این شاخص در DDGS حدود ۰.۰۲۸ است که از همه مواد بالاتر است.
بعد از آن سبوس گندم و جو قرار میگیرند.
ذرت با وجود انرژی بالا، به دلیل پروتئین پایینتر، ارزش خرید کمتری دارد.
4. مقایسه قابلیت هضم مواد مغذی
یکی از عوامل کلیدی در ارزیابی کیفیت خوراک دام، قابلیت هضم واقعی مواد مغذی است. مادهای که گرچه دارای درصد بالای مواد مغذی است اما بهخوبی هضم نمیشود، بازده کمی برای دام دارد. DDGS به دلیل فرآوری صنعتی و حذف بخشهای غیرقابل هضم، از قابلیت هضم بالاتری نسبت به سایر خوراکها برخوردار است.

توضیح نمودار:
قابلیت هضم پروتئین در DDGS حدود ۷۵٪ است که بالاتر از جو و سبوس و حتی اندکی بالاتر از ذرت کامل است.
قابلیت هضم انرژی در DDGS نیز در سطح بالایی (۸۲٪) قرار دارد و تنها کمی پایینتر از ذرت است، اما بسیار بالاتر از جو و سبوس گندم.
این دادهها نشان میدهند که مقدار واقعی مواد مغذی قابل استفاده در DDGS بسیار بالاست و همین موضوع، بهرهوری نهایی آن را نسبت به سایر گزینهها افزایش میدهد.
استراتژیهای جایگزینی DDGS در جیره غذایی دام
🔁 جایگزینی DDGS به جای کنجاله سویا و ذرت
- ۱ کیلوگرم DDGS جایگزین میشود با:
- ۰.۵ کیلوگرم کنجاله سویا
- ۰.۵ کیلوگرم ذرت
- ⚖️ توازن مناسب پروتئین و انرژی
- ✅ کاهش هزینه خوراک
🌾 جایگزینی DDGS + کاه به جای یونجه و جو
- ۰.8 کیلوگرمDDGS(پروتئین ذرت استحصالی) + ۱.2 کیلوگرم کاه
- ↔️ جایگزین:
- ۱ کیلوگرم یونجه
- ۱ کیلوگرم جو
- ✅ مقرونبهصرفه و اقتصادی
جیرههای نمونه با DDGS برای دامها
۱. گاو شیرده پر تولید (۳۵–۴۰ لیتر در روز)
ماده خوراکی | درصد ماده خشک | مقدار تقریبی (کیلوگرم در روز) |
---|---|---|
سیلوی ذرت | ۳۰٪ | ۲۲–۲۵ |
یونجه | ۱۵٪ | ۷–۹ |
کاه گندم | ۵٪ | ۲–۳ |
DDGS | ۲۵٪ | ۶–۷ |
جو | ۱۰٪ | ۳–۴ |
کنجاله سویا | ۸٪ | ۲–۳ |
سبوس گندم | ۴٪ | ۱–۲ |
چربی محافظتشده | ۱.۵٪ | ۰.۴–۰.۶ |
مکمل پروتئین و ویتامین | ۱.۵٪ | ۰.۵ |
۲. گاو شیرده میان تولید (۲۰–۲۵ لیتر)
ماده خوراکی | درصد ماده خشک | مقدار تقریبی (کیلوگرم در روز) |
---|---|---|
سیلوی ذرت | ۳۵٪ | ۲۰–۲۲ |
یونجه | ۲۰٪ | ۸–۱۰ |
کاه گندم | ۵٪ | ۲ |
DDGS | ۲۵٪ | ۵–۶ |
جو | ۸٪ | ۲–۳ |
مکمل پروتئین و ویتامین | ۲٪ | ۰.۵ |
چربی (اختیاری) | ۱٪ | ۰.۳–۰.۵ |
۳. گوساله پرواری
ماده خوراکی | درصد ماده خشک | مقدار تقریبی (کیلوگرم در روز) |
---|---|---|
سیلوی ذرت | ۲۵٪ | ۱۵–۱۸ |
کاه گندم | ۱۰٪ | ۳–۴ |
DDGS | ۳۰٪ | ۶–۸ |
جو | ۲۰٪ | ۴–۵ |
کنجاله سویا | ۱۰٪ | ۲–۳ |
مکمل ویتامینی و معدنی | ۲٪ | ۰.۵ |
پودر چربی(اختیاری) | ۱–۲٪ | ۰.۵ |
۴. گوسفند
ماده خوراکی | درصد ماده خشک | مقدار تقریبی (کیلوگرم در روز) |
---|---|---|
یونجه | ۳۰٪ | ۱.۵–۲ |
کاه گندم | ۱۰٪ | ۰.۵ |
DDGS | ۲۵٪ | ۰.۸–۱.۲ |
جو | ۲۵٪ | ۰.۸–۱.۲ |
کنجاله سویا | ۵٪ | ۰.۲–۰.۳ |
مکمل ویتامینی/معدنی | ۲٪ | ۰.۰۵ |
پودر چربی(اختیاری) | ۱–۲٪ | ۰.۰۵–۰.۱ |
۵. بز شیری یا پرواری
ماده خوراکی | درصد ماده خشک | مقدار تقریبی (کیلوگرم در روز) |
---|---|---|
یونجه | ۳۰٪ | ۱.۵–۲ |
کاه گندم | ۱۰٪ | ۰.۳–۰.۵ |
DDGS | ۲۵٪ | ۰.۸–۱.۲ |
جو | ۲۰٪ | ۰.۶–۰.۸ |
کنجاله سویا | ۱۰٪ | ۰.۳ |
مکمل ویتامینی/معدنی | ۳٪ | ۰.۰۵ |
پودر چربی(اختیاری) | ۲٪ | ۰.۰۵–۰.۱ |